در این مقاله مسلط می‌شویم بر اینکه چگونه به بهترین شکل از زبان بدن خود استفاده کنیم تا بهترین تأثیر را بر خود و مخاطبان بگذاریم و بتوانیم از طریق زبان بدن متوجه افکار و احساسات مخاطبان خود شویم و مؤثرترین ارتباط را با آن‌ها ایجاد نماییم.
زبان بدن چیست؟
مجموعه‌ای از علائم ناخودآگاه بدنی که بدون سخن‌گفتن، افکار و احساسات ما را فاش می‌سازند. این فاش شدن اصلاً امر بدی نیست، بلکه اتفاقاً به‌وسیله آن دیگران متوجه سلامتی، شادی، ترس، خشم، ناراحتی و تمامی احساسات ما می‌شوند. اگر دوستمان باشند، به یاری ما می‌آیند و اگر هم بدخواه ما باشند، متوجه هشدارهایی مثل خشم ما می‌شوند.
طبق آمارها از بین سه فاکتور مهم در زمان صحبت‌کردن، به ترتیب بیشترین میزان تأثیرگذاری برابر با 55% مربوط به زبان بدن است. سپس 38% مرتبط با لحن و صدا و تنها 7% به محتوای سخن مربوط میشود. پس درواقع مردم به این توجه نمی‌کنند که چه می‌گویید، بلکه به این نگاه می‌کنند که چگونه می‌گویید، با چه زبان بدنی و با چه لحن و صدایی.
حال که اهمیت موضوع روشن شد، پرسش این است:
زبان بدن چه کمکی به ما می‌کند؟
- افزایش اعتمادبه‌نفس؛
- تأثیر حرکات چهره و بدن بر سخن؛
- زبان بدن دیگران به ما چه می‌گوید.
افزایش اعتمادبه‌نفس با معجزه زبان بدن
شاید دلایل زیادی وجود داشته باشد که سبب کاهش اعتمادبه‌نفس شما شده است؛ از تأثیر خانواده گرفته تا محیط زندگی، دوستان، آموزه‌های اشتباه و باور تأکید بر فروتنی و عدم ابراز وجود که می‌توان هزاران صفحه در مورد آن نوشت، اما شناخت یا یادآوری مجدد آن‌ها به شما کمکی نخواهد کرد. لذا طبق یکی از قوانین بزرگ هستی، باید توجه را از ناخواسته‌ها برداشت و بر خواسته‌ها گذاشت. در این بخش فقط تمرکز برافزایش اعتمادبه‌نفس خواهیم گذاشت.
1. تظاهر کنید که اعتمادبه‌نفس بالایی دارید
این روش بسیار جذاب، هوشمندانه و تأثیرگذار است. کافی است شما فردی را که اعتمادبه‌نفس بالایی دارد زیر نظر بگیرید، از تمامی حرکات بدن و چهره او الگوبرداری کنید و به‌مانند او راه بروید، بایستید، لبخند بزنید، با ژست نگاه کنید، سخن بگویید و این بازی بامزه را هر روز و همیشه تکرار کنید. پس از مدتی مسیر عصبی آن در وجود شما شکل می‌گیرد و شما به همان شخص تبدیل می‌شوید. ممکن است ابتدا اطرافیان شما را مسخره کنند. اصلاً توجه نکنید؛ فقط تمرکزتان را بر روی خواستة خود بگذارید و همیشه به همان شیوه زبان بدن خود را هدایت کنید. گاهی به‌خاطر مسائل زندگی پیش می‌آید که سطح انرژی شما افت می‌کند، اما در همان شرایط هم خود را قوی جلوه دهید و تظاهر کنید که اعتمادبه‌نفس بالایی دارید تا دوباره سرحال شوید.
از کجا الگوی قابلِ‌مشاهده پیدا کنیم؟
پیداکردن چنین الگویی در جامعه و اطرافیان کار دشواری است. ازآنجایی‌که کار را باید به کاردان سپرد، بهترین الگو بازیگرانی هستند که در فیلم‌ها نقش یک فرد بسیار با اعتمادبه‌نفس را بازی کرده‌اند. لذا باید از حرفه‌ای‌ترین نوع آن الگوبرداری کرد. بدون درنظرگرفتن محتوای یک فیلم و فقط بر اساس الگوی اعتمادبه‌نفس شخصیت‌های اصلی فیلم‌های معروفی که بازیگران آن، خوب نقش یک فرد اعتمادبه‌نفس را بازی کرده‌اند انتخاب کنید. بخش‌هایی از فیلم را که در حال قدم‌زدن، نشستن، صحبت‌کردن، حالت‌های چهره، ژست‌ها و. را انتخاب و هر روز تماشا کنید و خود را با آن زبان بدن تصور نمایید. از آینه استفاده کنید و تا می‌توانید تمرین کنید. ضبط ویدئو و تماشای حرکاتتان و اصلاح آن نیز ایده خوبی است که سرعت تغییرات شما را افزایش می‌دهد.
2. پوشش مناسب و آراستگی ظاهر
پوشیدن لباس‌های در شأن و شخصیت شما، به‌شدت بر روحیه و عزت‌نفستان مؤثر است. وقتی‌که شما پوشش شیک، تمیز و متناسب داشته باشید و به آراستگی پوست، مو و چهره خود رسیدگی کرده باشید، به‌صورت خودکار حال بهتر و اعتمادبه‌نفس بهتری خواهید داشت.
لباس‌ها هم به‌مانند حرکات بدن برای مخاطب پیام‌های غیرکلامی ارسال می‌کنند، به‌نحوی‌که مخاطب با یک نگاه شما را موردِقضاوت قرار می‌دهد. اگر پوشش خوب و مناسب نداشته باشید، قبل از شروع مکالمه باخته‌اید، زیرا برای مخاطبتان پیش‌زمینه ذهنی ایجاد کردید. پوشیدن تیپ‌های متنوع و لباس‌های به‌روز اشکالی ندارد و هرکسی می‌تواند هرگونه که مایل است پوشش خود را انتخاب کند، اما اگر قرار کاری، مصاحبه، مذاکره با مشتری و ارتباط حضوری یا تصویری با افرادی دارید که نیاز به جلب اعتمادشان است، حتماً پوشش خود را موردِ بررسی و اصلاح قرار دهید.
پوششی که برای موفقیت در روابط با اکثریت انسان‌ها پیشنهاد میشود، ترجیحاً تیپ‌های رسمی است؛ به‌نحوی‌که جیغ نباشد و عموم جامعه از کودک، جوان، میان‌سال، مسن و خانم و آقا نسبت به آن نظر مثبتی داشته باشد. آراستگی ظاهر هم به همین منوال است؛ ریش، مدل و رنگ مو و آرایش چهره نباید به‌اندازه‌ای باشد که جلب‌توجه نماید، چراکه مخاطب به‌جای توجه به صحبت‌های شما، به ظاهر شما متمرکز میشود. این نوع نگرش در سراسر دنیا وجود دارد و بر اساس اصول و قواعد هر سازمان و مجموعه‌ای به‌صورت حرفه‌ای در حال انجام است.
3. لبخند بزنید
لبخند و تبسم هم بدون اینکه سخنی گفته باشید، سبب تأثیر مثبت بر مخاطبان میشود. لبخند شما را جذاب‌تر و بااعتمادبه‌نفس‌تر نشان می‌دهد. لبخند باعث میشود حالتان خوب شود، انرژی مثبتی داشته باشید و حس خوبی به دیگران منتقل کنید. برای همین است که مردم افراد خوش‌خنده و متبسم را بیشتر از افراد عبوس و اخمو دوست دارند.
ضمن اینکه لبخند با کاهش استرس و اضطراب، موجب تقویت روحیه، افزایش سلامتی جسمی و روانی شما میشود.
تأثیر حرکات چهره و بدن بر سخن
حال به این می‌پردازیم که چگونه با چهره و حرکات بدن خود، هنگام سخن‌گفتن بر دیگران تأثیر بگذاریم.
- چشمان نافذ
- چهره
- حرکات دست
- زاویه بدن
چشمان نافذ:
نفوذ کلام با نفوذ نگاه رابطة مستقیم دارد. شما زمانی می‌توانید تأثیر بیشتری بر دیگران بگذارید که تماس چشمی برقرار کنید.
افراد بسیار تأثیرگذار اطرافتان را در نظر بگیرید. حالت چشم و نگاه آن‌ها در ذهن شما حک شده است.
چشم آینه روح است و افکار و احساسات درون انسان را نشان می‌دهد. کافی است به چشمان دیگران نگاه کنید؛ حالت‌های اعتمادبه‌نفس، اشتیاق، صداقت، شادی، غم، رنج، ناراحتی، ترس، دروغ، درک شدن و نیاز به درک شدن را از نگاه دیگران می‌توان تشخیص داد.
اگر در زمان سخن‌گفتن به درودیوار و اطراف و نگاه کنید. به‌هیچ‌عنوان کلامتان بر مخاطب تأثیری نخواهد گذاشت. بر طبق آزمایشات با برگزاری دو سخنرانی بدون تماس چشمی و با تماس چشمی، توسط یک نفر، آن هم دقیقاً یک مطلب و برای یک جمع، مشخص شد که کلام و سخنرانی همراه با تماس چشمی کاملاً به خاطر آن‌ها مانده است، اما سخنرانی بدون تماس چشمی هیچ اثری بر آن‌ها نگذاشته است.
تماس چشمی در یک ارتباط مؤثر هم برای سخنگو و هم برای شنونده بسیار ضروری است. شنونده اگر به شما نگاه نکند، به این معناست که حواسش پرت شده است یا از صحبت شما لذت نمی‌برد و یا حس می‌کند صادقانه صحبت نمی‌کنید و باید تغییری در موضوع یا رفتار خود ایجاد کنید.
برای بیان‌کننده هم به این معناست که به مخاطب توجهی ندارید و در ارتباط گرفتن عاجز هستید، یا به سخنی که می‌گویید اعتقاد ندارید، یا دروغ می‌گویید و یا فردی فاقد درک اجتماعی و منزوی و غرق در افکار خویش هستید.
تماس چشمی نباید به‌صورت زل زدن باشد، بلکه باید تماس چشمی را تقسیم نمود و بین دو چشم مخاطب و دو طرف گوش او به‌صورت خطی تقسیم کرد. به بینی و لب و بالای سر مخاطب نگاه نکنید.
حین سخنرانی در جمع نیز نگاه شما نباید به یک نفر معطوف باشد، بلکه به‌صورت دوره‌ای بین تمام شنوندگان تقسیم شود؛ به‌نحوی‌که حس کند مستقیماً در حال سخن گفتن با او هستید.
تمرین
روبه‌روی آینه قرار بگیرید و سخن بگویید. در حین سخن و مکث‌ها نگاهتان را بین دو چشم خود در آینه تقسیم کنید و حتی بین دو گوش خود و در این راستا، محل تمرکز نگاه خود را تغییر دهید، البته نه خیلی تند و سریع که مانند تیک عصبی به نظر بیاید.
پس از تسلط بر این تمرین در گفت‌وگوهای روزانه خود برای تأثیرگذاری بیشتر، با نگاهی نافذ به چشمان مخاطبتان نگاه کنید و کلمات را با آهنگی دل‌نشین و سرشار از اعتمادبه‌نفس بیان کنید. این‌گونه دیگران مغلوب سخنان شما خواهند شد.
تأثیر چهره بر بیان
چهره و قیافه باید همسو با سخن باشد. در مواقعی که سخن با محتوای افسردگی، شادی، خشم، اضطراب، ترس و مهربانی همراه است، حالت صورت نیز باید تغییر یابد. قطعاً تعریف یک داستان با حالات چهره متغیر، جذابیت بیشتری دارد و در ذهن بیشتر می‌ماند. شنیدن داستان مهیج با حالت چهره ثابت، جذابیتی برای شنونده‌ها ندارد.
تمرین
جلوی آینه بایستید و شکلک‌های مختلف دربیاورید. فک خود نیز را گرم کنید و چهره را از یکنواختی خارج نمایید. سپس حالت‌های مختلف احساسی را همراه با یک جمله بر چهره خود ظاهر کنید. تمرین جالبی است و سبب خنده و حالت روحی بهتر شما میشود.
حرکات دست
حرکات دست نیز وقتی هماهنگ با سخن باشد، بر صحت و اعتبار سخن ما می‌افزاید. به‌عنوانِ‌مثال، با نشان‌دادن کف دست حین صحبت‌کردن می‌توان به مخاطب حس صداقت منتقل کرد. باید انجام حرکات دست را کنترل نمود. اگر به اندازه متعادل و به‌جا باشد، پسندیده و با بهترین اثر است و اگر بیش‌ازحد و نابجا باشد، جلوه مناسبی ندارد.
بهترین فضا برای حرکات دست، محدوده بین قفسه سینه و کمربند است. در این محدوده بازوها باید صاف، باز و آزاد باشد، زیرا به نشانه پذیرا بودن و آغوش باز است و سبب اعتماد بیشتر مخاطبان میشود.
اگر از مقایسه سخن می‌گویید، از یک دست برای نشان‌دادن خوبی‌ها و از دست دیگر برای نشان‌دادن کاستی‌ها استفاده کنید. همچنین اگر عددی را ذکر کردید، مثال 5 عامل موفقیت، با انگشتان خود عدد 5 را به مخاطب نشان دهید.
وقتی‌که نمی‌دانید از دستان خود چه استفاده‌ای کنید، مثلاً در حال شنیدن هستید، دست‌ها را در کنار بدن قرار دهید.
سعی کنید هنگام سخن‌گفتن هیچ‌چیزی در دستانتان نباشد، اعم از کاغذ، خودکار و. .
تمرین
صحبت با حرکات دست را جلوی آینه انجام دهید. ویدئو تهیه کنید و پیوسته تمرین و اصلاح کنید تا بر حرکت دستان خود غلبه کنید. هرچه حرکات دست ملایم‌تر و موزون‌تر، تأثیر آن بر مخاطب بیشتر است.
زاویه بدن
هنگام سخنرانی، بدن را نباید همواره بی‌حرکت و یکنواخت نگاه داشت و از حرکات نامناسب و سبک باید پرهیز کرد.
اگر ایستاده سخن می‌گویید، باید قد و قامتتان راست و ظاهرتان آراسته و درخور باشد.
زیاد کج و راست شدن و پیچ‌وخم خوردن مطلوب نیست.
سر نباید به حالت افتاده باشد، زیرا نشانه سرافکندگی است و نباید زیاد از زاویه بالا به سایرین نگریست، زیرا نشانه خودپسندی است.
راست، بی‌حرکت و خشک بودن هم از نشانه‌های بی‌احساسی و بی‌عاطفگی است.
زبان بدن دیگران به ما چه می‌گوید
1. نگاه به زمین و درودیوار به‌جای مخاطب:
بدین معناست که اعتمادبه‌نفس ندارد و برای صحبت‌کردن آماده نیست و به همین دلیل دستپاچه شده است.
2. خمیدگی، قوز کردن و افتادگی شانه‌ها:
این زبان بدن نشانه فردی فاقد اعتمادبه‌نفس است.
3. تکان خوردن، جنبیدن و پیچ‌وتاب خوردن:
اگر مدام تکان یا وول می‌خورد، مفهوم این است که عصبی، دستپاچه و ناآرام است و از آمادگی لازم برخوردار نیست. تکان‌های بی‌جا و بی‌مورد هیچ هدفی را در بر ندارند. این کارها کمبود صلاحیت، شایستگی و عدم توانایی کنترل امور را بیان می‌کند.
4. بی‌حرکت ایستادن:
این روش هم نشان می‌دهد که مخاطب انعطاف‌پذیر نیست و فردی کسل‌کننده، بی‌انرژی و خسته‌کننده است.
5. قراردادن دست‌ها در جیب:
نشانه این است که علاقه خاصی به مطالب گفت‌وگو ندارد و غیرمتعهد و ناآرام است.
6.دستان بسته و گره‌خورده در جلوی بدن:
این حالت نشان‌دهنده ذهن بسته است. در این حالت مخاطب مقاومت ذهنی دارد و عمدتاً هرچه به او بگویید با پاسخ نه مواجه می‌شوید، مگر اینکه گارد او را بشکنید و آنگاه وی را متقاعد سازید.
7.خاراندن بینی:
عمدتاً این حرکت به این معناست که مخاطب موضوعی را پنهان می‌کند و به عبارتی احتمال دروغ‌گویی وجود دارد. البته نباید این موضوع سبب قضاوت یک‌طرفه شما شود. بر طبق اصل ادراک، شاید مخاطب مشغله ذهنی دیگری دارد یا حساسیت و خارش بینی داشته باشد.
جمع‌بندی:
مباحث این مقاله، شامل تاثیر زبان بدن در روابط بود، اما درک صحیح این مباحث باید به صورت تصویری باشد و در قالب مقاله نمی گنجد، لذا به صورت کامل در
دوره جامع فن بیان به شما آموزش می دهیم که چگونه از زبان بدن به صورت موثر در روابط استفاده کنید.
نویسنده صابرزارعی
برگرفته از کتاب فیل فن بیان
بروزرسانی 1402.07.25
درباره این سایت